สิ่งดีๆ กับการทำวิจัยกับชุมชน ^[C]

          เปิดสมุดไว้ 3 เล่มแล้ว เหลืออีก 1 เล่มที่อยากจะบันทึกประสบการณ์การทำงานที่ผ่านมา  ก็คือเรื่องของการวิจัย...บันทึกแรกเกี่ยวกับการวิจัย จึงอยากจะบันทึกประสบการณ์การทำวิจัยที่สนุกที่สุด ซึ่งนั่นก็คือการทำวิจัยกับชุมชน..

          สนุกยังไง?..

          หนึ่ง ชุมชนใจดี..ส่วนมากงานที่ทำร่วมกับชุมชนมา เจอแต่ชุมชนใจดีๆ ทั้งนั้น อย่างเช่นที่ตะโหมด (จ.พัทลุง) ซึ่งเป็นพื้นที่วิจัยของหน่วยวิจัยสิ่งแวดล้อมศึกษาของเราอยู่หลายปี  จนมีความรู้สึกเวลาจะไปตะโหมดว่า .. เหมือนกลับไปเยี่ยมญาติพี่น้องลุงป้าน้าอา ของเราเอง..

       …..หรือชุมชนที่บ้านคู...(อ.กงหรา พัทลุง) ชาวบ้านก็ใจดีกะเรา จนสนิทชิดเชื้อ เป็นกัลยาณมิตรที่มีอะไรก็เรียกหาพึ่งพากันได้..

           ....หรือชุมชนที่ลำสินธุ์.. (อ.ศรีนครินทร์ พัทลุง) นศ.ที่เข้าไปทำวิจัยที่นั่น กินอยู่กะเค้าจนคนในชุมชนมาขอไปเป็นลูกสะใภ้...

             สอง ได้โจทย์วิจัยที่ตรงกับความต้องการ.. การทำงานกับชุมชน.. เมื่อเราทำงานเสร็จ..ผลงานดังกล่าวได้ถูกนำไปใช้ประโยชน์จริงอยู่ในพื้นที่..มันตอบคำถาม หรือ มันสนองความต้องการของชุมชนได้.. เป็นความรู้สึกว่าได้ทำอะไรที่เป็นประโยชน์ให้กะคนอื่นมั่ง..

             สาม การทำงานกะปราชญ์ในชุมชนหลายท่าน  สอนให้มีมุมมองที่เปิดกว้าง  ชื่นชม อิ่มเอิบ.. ผู้อาวุโสหลายท่าน มีความรู้ที่มาจากประสบการณ์และการทำวิจัยด้วยตัวเองโดยตรง (การเรียนรู้ ค้นหาคำตอบ แสวงหาทางแก้ปัญหา ..สะสมความรู้—ส่วนหนึ่งของกระบวนการวิจัยโดยตัวของมันเองอยู่แล้ว).. ท่านเหล่านั้นสามารถมองสิ่งต่างๆ ได้ทะลุ  เชื่อมโยง แต่ทว่า..ทุกท่านกลับอ่อนน้อมถ่อมตน  บางท่านอายุมากถึงขั้นเป็นคุณตาเราแล้ว พอเห็นหน้าเราก็ยังยกมือสวัสดีเราก่อน..ไม่ใช่เพราะท่านคิดว่าเรามีดีกว่า..แต่เป็นเพราะในตัวของท่าน “มีดี” กว่าน่ะเอง..

          สี่  การทำงานกะชุมชน ทำให้เราได้ appreciate ภูมิปัญญาและวิถีชีวิตของบรรพบุรุษดั้งเดิมของเรา  ว่ามีดีอยู่ในตัวมาก  แต่ด้วยสาเหตุอะไรบางอย่าง ทำให้สิ่งเหล่านี้ค่อยๆ สูญเสียความสำคัญไป  ทำให้รากเหง้าของเราเองก็สั่นคลอนและขาดความเชื่อมั่นในสิ่ง “ดี” ที่ตัวเองมี.. ถ้าไม่ใช่เป็นเพราะทำงานกับชุมชน อาจจะยังคิดว่า วิถีคนชนชั้นกลางในเมืองอย่างเราน่ะ แน่แล้ว... ที่จริง..ตรงกันข้ามเลย..

         ห้า การออกพื้นที่เข้าไปในชุมชน  ได้สัมผัสกับธรรมชาติที่สวยงาม  ได้สัมผัสกับความเอื้อเฟื้อเผื่อแผ่และจิตใจที่เอื้ออาทร เป็นเสมือนคลังแห่งน้ำใจที่ไหลรินอยู่เสมอ.. กลับจากชุมชนแต่ละครั้ง รู้สึกสดชื่น refresh, rejuvenate และ revive  ทำให้รู้สึกจิตใจโปร่งสบาย.. มีพลัง.. และอิ่มเอม..

         มักจะรู้สึกเสมอว่า..ทำงานกะชุมชน ดูเผินๆ เหมือนว่าเราได้ไปช่วยชุมชน..แต่ที่แท้ ชุมชนสิได้ช่วยเรา..เพราะสอนให้เราเป็นคนที่ถูกขัดเกลามากขึ้น..ชุมชนจึงเป็นเสมือนห้องเรียนห้องใหญ่ ที่มีบทเรียนดีๆ และน่าจดจำมากมาย...