เดือนสามกาเหว่ามันร้อง...

"เดือนสาม กาเหว่ามันร้อง ยูงทองมันก็ร้องเว้าวอน..."

ใครเกิดทัน คงคุ้นกับเพลงนี้ ...เพลง "สาวบ้านแต้"

ช่วงเดือนมีนาคม เป็นช่วงที่นกเตรียมพร้อมสำหรับการหาคู่

ยามเย็นใน ม.อ. หาดใหญ่ช่วงนี้ ริมอ่างเก็บน้ำ หรือข้างควนมดแดง จะได้ยินเสียงนกร้อง "ดู-เหว้า ! ดู-เหว้า !" เสียงดังก้องไปทั่ว คนที่ได้ยิน ก็มักชะเง้อหาที่มาของเสียง แต่มักจะหาไม่ค่อยพบ เพราะนกตัวนี้  ชอบแฝงพุ่มไม้เรือนยอดที่สูง ๆ และมีสีดำ คล้ายอีกา เมื่อหลบบังใบ จะมองแทบไม่เห็น

ปรกติต้นประดู่ข้างห้อง จะมีใบดกเขียวแน่นทั้งปี แม้จะเคยได้ยินเสียงนกบ่อย แต่ไม่ค่อยมีโอกาสเห็นตัว แต่ช่วงนี้ต้นกำลังสลัดใบเตรียมผลิช่อดอก ทำให้กิ่งโล่งใบโปร่ง มองเห็นนกหลายชนิดที่ปรกติคงไม่มีสิทธิเห็นเพราะโดนใบบัง 

วันนี้มีกาเหว่าตัวผู้บินมาเกาะกิ่งประดู่ใกล้หน้าต่างห้องพัก สามีคว้ากล้องมาถ่ายเป็นวีดิโอไว้ได้ทัน นำมาลงให้ download

(ดูและฟังเสียงได้จากคลิปวีดิโอ    คลิบที่ 1   คลิบที่ 2  เสียงดังชัดเจน มีเสียงรถรบกวนบ้างนิดหน่อย)  

นกที่ถ่ายไว้ เป็นนกดุเหว่าตัวผู้ ถ้าดูด้วยกล้องดูนก จะเห็นเป็นตัวสีดำเหลือบน้ำเงิน ตาแดงก่ำ แต่ถ่ายภาพวิดีโอในตำแหน่งย้อนแสง ดูจากคลิปจะเห็นแต่นกตัวสีดำ ๆ

นกนี้ เป็นนกในตระกูลนกคัคคู ซึ่งไม่รู้จักทำรัง ไม่กกไข่เอง นกตัวเมีย จะแอบไปไข่ไว้ในรังกา (จากหนังสือ นกสามถิ่น โดยคุณหมอบุญส่ง เลขะกุล)

พ่อแม่คนไหน ถูกตราหน้าว่าเป็นกาเหว่า แสดงว่า อยู่หนักหนามาก 

มีกลอนสุภาษิตที่เคยเรียนตอนเด็ก ที่สะท้อนให้เห็นนิสัยของนกชนิดนี้ได้ดีมาก

แม่กาเหว่าเอย
ไข่ไว้ให้แม่กาฟัก
แม่กาก็หลงรัก
คิดว่าลูกในอุทร

คาบเอาข้าวมาเผื่อ
คาบเอาเหยื่อมาป้อน
ถนอมไว้ในรังนอน
ซ่อนเหยื่อมาให้กิน

ปีกเจ้ายังอ่อน
แม่จะสอนบิน
อีแม่กาพาไปกิน
ที่ปากน้ำพระคงคา

ตีนเจ้าก็เหยียบสาหร่าย
ปากก็ไซร้หาปลา
กินกุ้งแลกินกั้ง
กินหอยกระพังแมงดา
กินแล้วก็โผมา
จับที่ต้นหว้าโพธิ์ทอง

ยังมีนายพราน
เที่ยวเยี่ยมๆ มองๆ
ยกปืนขึ้นส่อง
จ้องจะเอาแม่กาดำ

อีกตัวหนึ่งนั้นว่าจะต้ม
อีกตัวหนึ่งนั้นว่าจะยำ
กินนางแม่กาดำ
ค่ำวันนี้อุแม่นา

กลอนจาก http://www.banfun.com/poet/prathom-2.html

ภาพถ่ายอีกา

แต่ดุเหว่าตัวผู้ ดูจากที่ไกล ๆ ก็ไม่ต่างอีกาในภาพนี้เท่าไหร่

และอีกบท แม่สามีบอกว่า เคยเป็นอาขยานจากหนังสือดอกสร้อยสุภาษิตที่แม่เรียนตอนเด็ก ๆ ซึ่งสะท้อนให้เห็นถึงเสียงร้องของนกชนิดนี้

   ดุเหว่า

      ดุเอ่ยดุเหว่า
ฝีปากเจ้าเหลือเอกวิเวกหวาน
ผู้ใดฟังวังเวงบรรเลงลาญ
น่าสงสารน้ำเสียงเจ้าเกลี้ยงกลม
เป็นมนุษย์สุดดีก็ที่ปาก
ถึงจนยากพูดจริงทุกสิ่งสม
ไม่หลอนหลอกปลอกปลิ้นด้วยลิ้นลม
คนคงชมว่าเพราะเสนาะเอย ฯ
          นายแก้ว แต่ง ร้องลำเขมรใหญ่

จาก http://larndham.net/index.php?showtopic=14634&st=10

นกชนิดนี้ จะมีปากหนา หางยาว ถ้าเป็นตัวผู้ จะเป็นสีดำเหลือบเขียว ตัวใหญ่ พอ ๆ กับอีกา ส่วนตัวเมีย จะมีสีน้ำตาล มีลายขาวตามตัวลงไปถึงหาง บางคนเรียกว่าดุเหว่าลาย

(A guide to the Birds of Thailand by Boonsong Lekagul, Philip D. Round)

นกชนิดนี้ ภาษาอังกฤษเรียก common koel เพราะฝรั่งได้ยินเสียงร้องว่า ko-EL ! ko-EL ! ร้องซ้ำ เสียงครั้งหลัง ยิ่งมายิ่งดัง ร้องติดต่อกันประมาณ 5-10 ครั้ง (Collins field guide: Birds of South-East Asia by Ben F. King, Edward C. Dickinson)

แต่ในคลิปที่ใส่ไว้ นกร้องทำสถิติราวสิบสามครั้ง

...

ถิ่นอาศัย: เป็นนกประจำถิ่น พบบ่อยในป่าโปร่ง

(คู่มือดูนกหมอบุญส่ง)

...

กลับไปหน้ารวม ชวนดูนกใน ม.อ. หาดใหญ่